Trong bài diễn văn trước các giám mục, linh mục, phó tế, tu sĩ, chủng sinh và nhân viên mục vụ Bỉ, Đức Thánh Cha tập trung suy tư vào ba cụm từ: loan báo Tin Mừng, niềm vui và lòng thương xót.

Anh chị em thân mến, chào anh chị em!

Tôi rất vui được ở đây với anh chị em. Cám ơn Đức cha Terlinden vì những lời của ngài và cũng nhắc nhở chúng ta về sự ưu tiên loan báo Tin Mừng. Cám ơn tất cả anh chị em.

Bỉ là một ngã tư đường, và anh chị em là một Giáo hội “đang di chuyển”. Thật vậy, trong một thời gian anh chị em đã cố gắng biến đổi sự hiện diện của các giáo xứ trong khu vực, và phục hồi việc đào tạo giáo dân. Trên hết, anh chị em cố gắng trở thành một cộng đoàn gần gũi và đồng hành với mọi người, làm chứng qua các hoạt động của lòng thương xót.

Lấy gợi ý từ những câu hỏi của anh chị em, tôi muốn đưa ra một suy tư xoay quanh ba cụm từ: loan báo Tin Mừng, niềm vui và lòng thương xót.

Con đường đầu tiên để theo là loan báo Tin Mừng. Những thay đổi trong thời đại chúng ta và cuộc khủng hoảng đức tin mà chúng ta đang trải qua ở phương Tây đã thúc đẩy chúng ta trở lại với điều thiết yếu, nghĩa là Tin Mừng. Một lần nữa, tin vui mà Chúa Giêsu mang đến cho thế giới phải được loan báo cho tất cả mọi người và cho phép chiếu sáng trong tất cả vẻ đẹp của tin vui này. Giống như mọi cuộc khủng hoảng, cuộc khủng hoảng hiện nay làm cho chúng ta bị sốc, làm chúng ta đặt câu hỏi và thay đổi. Đó là một cơ hội quý giá, trong ngôn ngữ Kinh Thánh được gọi là kairòs, cơ hội đặc biệt, như đã xảy ra với Abraham, Mose và các ngôn sứ. Thật vậy, khi chúng ta cảm nghiệm sự hoang tàn, chúng ta phải luôn tự hỏi đâu là sứ điệp mà Chúa muốn truyền đạt cho chúng ta. Và cuộc khủng hoảng này cho chúng ta thấy điều gì? Khủng hoảng cho thấy chúng ta đã chuyển từ một Kitô giáo nằm trong khuôn khổ được xã hội chào đón sang một Kitô giáo “thiểu số”, hay đúng hơn, một Kitô giáo làm chứng. Điều này đòi hỏi lòng can đảm để thực hiện một cuộc hoán cải Giáo hội cho phép những biến đổi mục vụ liên quan đến cách làm việc theo thói quen của chúng ta, và ngôn ngữ mà chúng ta thể hiện đức tin của mình, để chúng thực sự hướng đến công cuộc loan báo Tin Mừng (Tông huấn Evangelii Gaudium, 27).

Và tôi muốn nói với Helmut: các linh mục cũng cần sự can đảm này để trở thành những linh mục không chỉ giới hạn mình trong việc bảo tồn hay quản lý một di sản quá khứ, nhưng là những mục tử yêu mến Chúa Giêsu Kitô và chú ý nắm bắt những đòi hỏi thường tiềm ẩn của Tin Mừng khi bước đi với dân thánh Chúa. Khi làm như vậy, đôi khi các mục tử đi trước dân mình, đôi khi ở giữa và đôi khi ở phía sau họ. Tôi nghĩ về những gì Yaninka đã nói với chúng ta, rằng khi chúng ta mang Tin Mừng, Chúa mở lòng chúng ta để gặp gỡ những người khác biệt với chúng ta. Thật tốt, thực sự cần thiết, có những ước mơ và linh đạo khác nhau giữa những người trẻ. Điều này phải như vậy, bởi vì có thể có nhiều con đường cá nhân hoặc cộng đoàn, nhưng dẫn chúng ta đến cùng một mục tiêu, gặp gỡ Chúa. Trong Giáo hội có chỗ cho tất cả mọi người và không ai là một bản sao của người khác. Sự hiệp nhất trong Giáo hội không phải là sự đồng nhất, nhưng đúng hơn là tìm kiếm sự hòa hợp trong sự đa dạng! Và với Arnaud, tôi muốn nói: tiến trình thượng hội đồng phải là sự trở lại với Tin Mừng. Đó không phải là ưu tiên những cải cách “thời thượng”, nhưng là tự hỏi, làm thế nào chúng ta có thể mang Tin Mừng đến một xã hội không còn lắng nghe hoặc đã xa rời đức tin? Tất cả chúng ta hãy tự hỏi mình điều này.

Con đường thứ hai là niềm vui. Ở đây, chúng ta không nói về những niềm vui chóng qua, cũng không phải về việc đắm chìm trong các mô hình thoát ly thực tế hoặc giải trí tiêu dùng. Chúng ta đang nói về một niềm vui lớn hơn, đồng hành và nâng đỡ cuộc sống chúng ta, ngay cả trong những lúc đen tối hoặc đau khổ. Đây là một món quà đến từ trên cao, từ Thiên Chúa. Đó là niềm vui của những tâm hồn được Tin Mừng thắp sáng. Đó là biết rằng chúng ta không đơn độc trên hành trình của mình và ngay cả trong những tình huống nghèo đói, tội lỗi và hoạn nạn, Thiên Chúa vẫn gần gũi. Người quan tâm đến chúng ta và sẽ không cho phép cái chết có tiếng nói cuối cùng. Rất lâu trước khi trở thành Giáo hoàng, Joseph Ratzinger đã viết rằng một quy tắc phân định đặc biệt là thế này “Nơi nào thiếu niềm vui và sự hài hước chết, thì ở đó ngay cả Chúa Thánh Thần cũng không còn [...] và ngược lại: Niềm vui là dấu hiệu của ân sủng” (Thiên Chúa của Chúa Giêsu Kitô, Brescia 1978, 129). Vì thế, tôi muốn nói với anh chị em: hãy để việc rao giảng, cử hành, phục vụ và tông đồ của anh chị em tỏa ra niềm vui của tâm hồn anh chị em, vì điều này sẽ nảy sinh những câu hỏi và thu hút ngay cả những người ở xa. Tôi muốn cám ơn sơ Agnes và nói với sơ: niềm vui là con đường. Khi sự trung thành dường như khó khăn, chúng ta phải cho thấy, như anh chị em đã nói, rằng đó là “con đường dẫn đến hạnh phúc”. Rồi bằng cách tập trung vào nơi con đường dẫn đến, chúng ta sẵn sàng hơn để bắt đầu cuộc hành trình.

Con đường thứ ba là lòng thương xót. Tin Mừng, được chào đón và chia sẻ, đón nhận và trao tặng, dẫn chúng ta đến niềm vui vì làm cho chúng ta khám phá ra rằng Thiên Chúa là Cha của lòng thương xót, Đấng được thúc đẩy đến lòng trắc ẩn đối với chúng ta, Đấng nâng chúng ta lên khi chúng ta vấp ngã và không bao giờ rút lại tình yêu của Người dành cho chúng ta. Cần phải ghi nhớ trong lòng chúng ta rằng Thiên Chúa không bao giờ rút lại tình yêu của Người dành cho chúng ta. “Ngay cả khi tôi đã phạm điều gì đó nghiêm trọng?”. Thiên Chúa không bao giờ rút lại tình yêu của Người dành cho anh chị em. Điều này đôi khi có vẻ “bất công”, khi chúng ta phải đối diện với kinh nghiệm về sự dữ, bởi vì chúng ta chỉ đơn giản áp dụng một công lý thế gian nói rằng, “Bất cứ ai làm sai thì phải trả giá”. Tuy nhiên, công lý của Thiên Chúa cao cả hơn: những người đã phạm sai lầm được kêu gọi sửa chữa những lỗi lầm của họ. Nhưng họ cần tình yêu thương xót Chúa để chữa lành tâm hồn. Chính nhờ lòng thương xót mà Thiên Chúa biện hộ cho chúng ta; Người làm cho chúng ta trở nên công chính bằng cách ban cho chúng ta một trái tim mới, một cuộc sống mới.

Đây là lý do tại sao tôi muốn nói với Mia: cám ơn bạn vì những nỗ lực tuyệt vời mà bạn đã thực hiện để biến sự tức giận và nỗi đau thành sự giúp đỡ, gần gũi và lòng trắc ẩn. Lạm dụng tạo ra đau khổ và vết thương tàn bạo, phá hoại ngay cả con đường đức tin. Và cần phải có rất nhiều lòng thương xót để giữ cho tâm hồn chúng ta không chai đá trước đau khổ của các nạn nhân, để chúng ta có thể giúp họ cảm nhận được sự gần gũi của chúng ta và ban tặng tất cả sự giúp đỡ mà chúng ta có thể. Chúng ta phải học hỏi từ họ, như anh chị em đã nói, để trở thành một Giáo hội phục vụ tất cả mọi người mà không coi thường bất cứ ai. Thật vậy, một trong những gốc rễ của bạo lực bắt nguồn từ sự lạm dụng quyền bính khi chúng ta sử dụng các vị trí mà chúng ta có để đè bẹp hoặc thao túng người khác.

Hơn nữa, nghĩ đến sự phục vụ của Pieter, lòng thương xót là một từ khóa cho các tù nhân. Khi tôi vào một nhà tù, tôi tự hỏi: tại sao họ mà không phải tôi? Chúa Giêsu cho chúng ta thấy rằng Thiên Chúa không tách mình ra khỏi những vết thương và ô uế của chúng ta. Người biết rằng tất cả chúng ta đều có thể phạm sai lầm, nhưng không ai được tạo dựng sai lầm. Không ai bị hư mất mãi mãi. Đúng là khi đi theo tất cả các con đường của công lý trần gian và các quá trình con người, thì tâm lý và tội phạm có liên quan; nhưng trừng phạt phải là một loại thuốc; phải dẫn đến sự chữa lành. Mọi người phải được giúp đỡ để đứng dậy và trở lại con đường của mình trong cuộc sống và xã hội. Chỉ một lần trong cuộc sống tất cả chúng ta được phép nhìn một người từ phía dưới, để giúp họ đứng lên. Chúng ta hãy nhớ rằng: tất cả chúng ta đều có thể phạm sai lầm, nhưng không ai được tạo dựng sai, không ai bị hư mất mãi mãi. Lòng thương xót, luôn luôn là lòng thương xót.

Để cám ơn và chào tất cả anh chị em, tôi muốn đề cập đến một tác phẩm nghệ thuật của René Magritte, họa sĩ nổi tiếng của anh chị em, có tựa đề L'acte de foi [Hành động của Đức tin]. Tác phẩm mô tả một cánh cửa đóng kín từ bên trong, nhưng bị phá vỡ ở giữa, mở ra bầu trời. Hình ảnh mời gọi chúng ta đi xa hơn, hướng cái nhìn của chúng ta về phía trước và hướng lên trên và không bao giờ khép lại chính mình. Đó là một hình ảnh tôi để lại cho anh chị em như một biểu tượng của một Giáo hội không bao giờ đóng kín, một Giáo hội cống hiến cho mọi người một sự mở ra cho sự vô hạn, và biết cách nhìn xa hơn. Đây là Giáo hội rao giảng Tin Mừng, sống niềm vui Tin Mừng và thực hành lòng thương xót.

Anh chị em, hãy cùng nhau bước đi với Chúa Thánh Thần: thực hành lòng thương xót. Cùng nhau bước đi, anh chị em và Thánh Thần và thực hành lòng thương xót, để trở thành một Giáo hội như thế. Không có Thánh Thần, Kitô hữu không thể làm được gì. Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ chúng ta, dạy chúng ta điều này. Xin Mẹ bảo vệ và hướng dẫn anh chị em. Tôi chân thành chúc lành cho tất cả anh chị em. Và, xin đừng quên cầu nguyện cho tôi. Cám ơn anh chị em!