Đại Lễ Đức Maria Hồn Xác Lên Trời

 

Đại Lễ Đức Maria Hồn Xác Lên Trời (đúng ra phải gọi là: „Đại Lễ Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Đức Maria Về Thiên Đàng“, bởi trong tiếng Latinh, Đại Lễ này được gọi là: Assumptio Beatae Mariae Virginis) là một trong những đại Lễ Kính Đức Maria cổ xưa nhất của Giáo hội. Theo truyền thống, cả Giáo hội Công giáo lẫn Giáo hội Chính thống đều cử hành Đại Lễ này vào ngày 15 tháng 08 hằng năm. Những chứng nhân đầu tiên cho Đại Lễ này của Mẹ Thiên Chúa có nguồn gốc từ giữa thế kỷ thứ V.

 

1.Tín Điều về việc Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (Đức Maria Hồn Xác Lên Trời):

 

Vào ngày mồng 01 tháng 11 năm 1950, trong Tông Hiến "Munificentissimus Deus", Đức Thánh Cha Pi-ô XII đã công bố Tín Điều Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (mà gọi theo kiểu bình dân là: Tín Điều Đức Maria Hồn Xác Lên Trời), và qua đó chứng thực Đại Lễ đã được cử hành suốt từ xa xưa:

„Trong năng quyền của Chúa Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta, của hai vị Tông Đồ rất thánh, Phê-rô và Phao-lô, và nhờ vào năng quyền riêng, Ta tuyên bố, khẳng định và xác nhận rằng: Việc Đức Maria trọn đời Đồng Trinh, Đấng sinh hạ Thiên Chúa vô tì vết, đã được đón nhận vào vinh quang Thiên Đàng cả hồn lẫn xác, sau khi Mẹ đã hoàn tất quá trình cuộc sống dương thế, đó là một tín điều được mạc khải bởi Thiên Chúa.“

 

Trước khi công bố Tín Điều Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (Đức Maria Hồn Xác Lên Trời), Đức Pi-ô XII đã bàn bạc về việc công bố này với tất cả các Đức Giám Mục trên toàn thế giới. Trong cuộc trưng cầu dân ý đó, Tín Điều về việc Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (Đức Maria Hồn Xác Lên Trời) đã nhận được một sự đồng thuận rất lớn: Chỉ có 22 vị Giám mục trong số 1181 vị chống lại việc công bố Tín Điều này mà thôi.

 

2.Những bản văn Kinh Thánh gián tiếp ủng hộ Tín Điều này:

-Tv 131,8: „Lạy Chúa, xin đứng dậy, để cùng với hòm bia oai linh Chúa ngự về chốn nghỉ ngơi.“ (Hòm bia Giao Ước được làm bằng gỗ chính là hình ảnh tiên trưng về thân xác không hề bị hủy hoại của Đức Maria).

-Dc 8,5: „Kìa ai đang tiến lên từ sa mạc, nép mình vào người yêu?“

-Kh 12,1: Người Nữ mặc áo mặt trời.

-St 3,15: „Ta sẽ gây mối thù giữa mi và người đàn bà, giữa dòng giống mi và dòng giống người ấy; dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, và mi sẽ cắn vào gót nó." (Đoạn văn này vẫn được truyền thống gọi là Tiền Tin Mừng).

-Lc 1,28: „Mừng vui lên hỡi Đấng Đầy Ân Sủng, Đức Chúa ở cùng Bà.“ Sự Đầy Ân Sủng chính là một minh chứng về việc Đức Maria được đón vào Thiên Đàng cả hồn lẫn xác, cũng như là một minh chứng cho sự tôn vinh Đức Maria.

-Kh 11,19: „Đền Thờ Thiên Chúa ở trên trời mở ra, và Hòm Bia Giao Ước xuất hiện trong Đền Thờ. Và có ánh chớp, tiếng sấm tiếng sét, động đất và mưa đá lớn.“

 

3.Những luận chứng nền tảng của Tín Điều:

Vì Đức Maria được hoàn toàn thanh thoát trước mọi tội lỗi, và vì sự tan rã của thân xác chính là một hậu quả của tội lỗi, nên có thể kết luận rằng, thân xác của Mẹ được miễn trừ khỏi số phận chung của sự tan rã. Và vì tư cách làm Mẹ Thiên Chúa của Đức Maria cũng như sự đồng trinh trọn đời của Mẹ, nên người ta cũng có thể suy ra rằng, thân xác của Đức Maria không bị sa vào sự hủy hoại.

 

4.Những bằng chứng từ Kinh Thánh và Truyền Thống:

Cả ngày qua đời lẫn năm qua đời của Đức Maria Mẹ Thiên Chúa đều không được ai biết tới. Người ta có thể đoán rằng, giả như Đức Maria có qua đời, thì năm qua đời của Mẹ đã diễn ra vào khoảng từ năm thứ 13 tới năm thứ 15 sau cuộc Thăng Thiên của Chúa Ki-tô. Nơi Đức Maria từ giã cõi đời có thể là một trong hai thành phố: Giê-ru-sa-lem và Ê-phê-sô. Từ thế kỷ thứ V, người ta cho rằng, có một ngôi mộ của Đức Maria tại Giê-ru-sa-lem. Nói chung việc Đức Maria qua đời tại Giê-ru-sa-lem là điều dễ thuyết phục hơn. Tuy nhiên, cũng có một số bằng chứng cho thấy rằng, Đức Maria đã rời bỏ cõi thế tại Ê-phê-sô.

 

Còn về việc Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (tức việc Đức Maria Hồn Xác Lên Trời) thì không có những công bố trực tiếp từ Kinh Thánh. Tuy nhiên, một đoạn trong Tin Mừng theo Thánh Mát-thêu đã gợi ý tới sự kiện này: „Mồ mả bật tung, và xác của nhiều vị thánh đã an nghỉ được trỗi dậy. Sau khi Chúa trỗi dậy, các ngài ra khỏi mồ, vào thành thánh, và hiện ra với nhiều người“ (Mt 27,52-53).

 

Ngay từ sớm, đoạn văn Kinh Thánh trên đã được giải thích rằng, trong sự phục sinh của các Thánh được hiểu là có một sự phục sinh và có một sự biến hình chung cuộc – vì điều này chính là một chỉ dấu cho tính hiệu quả nơi công việc của Chúa Ki-tô. Nhưng vì những Người Công Chính của Cựu Ước đã đạt tới được ơn cứu độ hoàn toàn một cách trực tiếp ngay sau khi công cuộc cứu độ của Chúa Ki-tô được hoàn tất, nên việc cứu độ hoàn toàn ấy cũng được trao tặng cho Thân Mẫu Thiên Chúa là điều có thể xảy ra. Trong Đức Maria, Thiên Chúa đã đặt nguyên mẫu của con người được cứu độ trước mắt nhân loại. Ngay từ đầu con đường của Giáo hội xuyên qua mọi thời, Mẹ đã lãnh nhận hoàn toàn điều mà phần Giáo hội còn lại sẽ chỉ lãnh nhận vào lúc cuối cùng. Việc Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng, trước hết chỉ được chứng thực thông qua các tác phẩm ngụy thư của thế kỷ thứ V và VI, mà thực ra, những thông tin từ những tác phẩm này chỉ có một giá trị rất nhỏ xét về khía cạnh lịch sử, nhưng chúng lại diễn tả một ý tưởng Thần Học mà hồi đó đã rất phổ biến.

 

Thánh Grê-gô-ri-ô thành Tours (+594) cũng đã nói tới việc Đức Maria được nghênh đón cả hồn lẫn xác vào Thiên Đàng. Những bài giảng về Đại Lễ Đức Maria về Trời đã được thu thập và truyền lại bởi Theoteknos thành Livias (550/560), bởi Pseudo Modestus thành Giê-ru-sa-lem (khoảng năm 700) và bởi Germanus thành Constantinopoli (+733) và bởi nhiều vị khác.

 

Thánh Gio-an Damacus (+749) đã trình bày về truyền thống của Giáo hội tại Giê-ru-sa-lem như sau: „Khi vợ chồng hoàng đế Markian và Pulcheria muốn sở hữu hài cốt của Đức Mẹ, thì tại Công Đồng Chalcedonia, Thánh Juvenal, Giám mục Giê-ru-sa-lem, đã công bố cho họ biết rằng, Đức Maria đã lìa trần trước sự hiện diện của tất cả các Tông Đồ, trừ Thánh Thomas. Sau đó Mẹ đã được an táng trong mộ. Nhưng khi Thánh Thomas về tới nơi, Ngài đã yêu cầu mọi người phải mở huyệt mộ của Mẹ ra để Ngài được nhìn xem và từ giã Mẹ lần cuối. Và khi mộ của Mẹ được mở ra, thì đó là một ngôi mộ trống. Vì thế, các Tông Đồ đã khẳng định rằng, thân xác của Mẹ đã được rước vào trong vinh quang Thiên Đàng.“

 

5.Mầu Nhiệm Đại Lễ Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng:

Kinh Tiền Tụng của Đại Lễ Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng đã tóm tắt mầu nhiệm của Đại Lễ này với những lời sau đây:

 

„Lạy Chúa là Cha chí thánh là Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, chúng con tạ ơn Chúa mọi nơi, mọi lúc, thật là chính đáng phải đạo và sinh ơn cứu độ cho chúng con, nhờ Ðức Kitô, Chúa chúng con. Hôm nay, Ðức Trinh Nữ, Mẹ Thiên Chúa, được đưa về trời. Người là khởi đầu, là hình ảnh của Hội Thánh viên mãn là niềm an ủi và hy vọng tràn trề cho dân thánh trong cuộc lữ hành trần thế. Chúa không muốn Người chịu cảnh hư nát trong mồ, vì Người đã sinh hạ Con Chúa yêu quý, là Ðấng ban sự sống cho mọi loài. Vì thế, hiệp với các Thiên thần và các thánh, chúng con vui mừng ca ngợi Chúa và tung hô rằng.“

 

6.Lịch sử Đại Lễ Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng:

Những gốc tích cổ xưa nhất về ngày Đại Lễ này không rõ ràng. Có lẽ, trước tiên nó là một Đại Lễ cung hiến một ngôi Thánh Đường được coi như là ngày kính nhớ sự qua đời của Đức Mẹ. Người ta chỉ có thể giả định rằng, Đại Lễ này mới chỉ xuất hiện vào thời Công Đồng Ê-phê-sô, hay có thể do Thánh Damasus thành Rô-ma thiết lập.

 

Tại Đất Thánh, Đại Lễ này đã được cử hành trước năm 500, dưới thời Thánh Theodosius, và người ta đoán chừng rằng, nó được cử hành vào tháng 08. Tại Ai-cập và tại vùng Ả-rập, Đại Lễ này cũng đã được cử hành ngang với thời điểm tại Đất Thánh, nhưng được cử hành vào tháng Giêng. Và vì các Đan Sĩ của vùng Gallien (Pháp) muốn tiếp nhận nhiều truyền thống và tục lệ của các Đan Sĩ Ai-cập, nên từ thế kỷ thứ VI, Đại Lễ này đã được cử hành tại Pháp vào tháng Giêng [mediante mense undecimo (Greg. Turon., De gloria mart., I, ix)]. Và Đại Lễ này vẫn được cử hành vào tháng Giêng hàng năm tại Pháp cho tới khi Nghi Thức Rô-ma được thiết lập.

 

Tại Hy-lạp, trước tiên Đại Lễ này được cử hành vào hai ngày trong năm: một ngày trong tháng Giêng và một ngày trong tháng 08. Việc Đại Lễ này được cử hành vào tháng Giêng hàng năm có lẽ là theo truyền thống của các Đan Sĩ Ai-cập. Còn việc Đại Lễ này được cử hành vào tháng 08 hàng năm, có lẽ là theo truyền thống của Đất Thánh. Vì thế, theo cuốn "Liber Pontificalis" (tiểu sử về các Đức Giáo Hoàng) thì Hoàng Đế Mauritius (+ 603) đã ấn định một ngày duy nhất cho Giáo hội Đông Phương, đó là ngày 15 tháng 08 hàng năm, để cử hành Đại Lễ này. 

 

Muộn nhất là từ thế kỷ thứ VI tại Đông Phương, và từ cuối thế kỷ thứ VII tại Rô-ma, Giáo hội đã cử hành Đại Lễ Kính Mừng việc Đức Maria Đi Vào Giấc Ngủ Ngàn Thu (tiếng La-tinh gọi là: Dormitio; và tiếng Hy-lạp là: Koimesis). Nhưng sau đó không lâu, bên cạnh việc nhấn mạnh tới sự từ trần, thì Giáo hội cũng nhấn mạnh tới việc thân xác không thể bị hư nát của Đức Mẹ, cũng như nhấn mạnh tới việc Đức Mẹ được rước lên Trời cả hồn lẫn xác. Và do đó Đại Lễ mừng kính Đức Mẹ Đi Vào Giấc Ngủ Ngàn Thu (Dormitio) được đổi thành Đại Lễ Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (Assumptio Beatae Mariae Virginis). Việc nghinh đón (Assumptio) dành cho Đức Maria chính là một sự mô phỏng về cuộc Thăng Thiên (Ascensio) của Chúa Ki-tô. Trong các bản văn Phụng Vụ của thế kỷ thứ VIII và XIX, ý tưởng về việc Thân Xác Đức Maria được nghênh đón vào Thiên Đàng đã được chứng thực một cách rõ ràng.

 

Vào ngày mồng 01 tháng 11 năm 1950, khi Đức Thánh Cha Pi-ô XII công bố Tín Điều Đức Maria Được Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Vào Thiên Đàng (Đức Maria Hồn Xác Lên Trời) trong Tông Hiến "Munificentissimus Deus", thì Ngài cũng đã ấn định ngày 15 tháng 08 là ngày cử hành Đại Lễ này, tức ngày đã được cử hành suốt từ xa xưa.

 

Giá trị đặc biệt của Đại Lễ Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Đức Maria Vào Thiên Đàng (mà trong tiếng Việt người ta quen gọi là: Đại Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời) được xác định ở chỗ là, Đức Maria không thể phục sinh từ cõi chết cũng như không thể lên Trời nhờ vào khả năng riêng của Mẹ. Chúa Ki-tô đã nghênh đón Mẹ vào Thiên Đàng! Vì thế, việc đặt tên cho „Đại Lễ Nghênh Đón Cả Hồn Lẫn Xác Đức Maria Về Thiên Đàng“ là „Đại Lễ Đức Mẹ Thăng Thiên“ hay „Đại Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời“ theo cách mà giới đạo đức bình dân vẫn gọi, đó là điều rất dễ gây hiểu lầm.

 

Lm Đa-minh Thiệu O.Cist