Theo Giáo luật (401), giám mục khi đến 75 tuổi thì được yêu cầu đệ đơn từ chức lên Đức Thánh cha để ngài quyết định. Ngài có thể chấp nhận ngay hoặc yêu cầu làm việc thêm một thời gian, tùy theo nhu cầu mục vụ. Khi được Đức Thánh cha chấp nhận, thì vị ấy trở thành giám mục nghỉ hưu (emerito).

Giáo sư Fernando Altemeyer, thuộc ban khoa học tôn giáo ở Đại học Giáo hoàng Công giáo thánh Phaolô, từ hơn 20 năm nay nghiên cứu về các giám mục nghỉ hưu, và luôn cập nhật các con số thống kê về vấn đề này. Ông cho biết các giám mục nghỉ hưu, tuy không còn trách nhiệm cai quản giáo phận, nhưng vẫn tiếp tục tham gia các hoạt động mục vụ, cộng tác vào sứ mạng truyền giảng Tin mừng của Giáo hội. Ví dụ, Đức cha Francisco Bíasin, nguyên giám mục giáo phận Barra do Pirái, đang đảm nhận nhiệm vụ Chủ tịch Ủy ban Giám mục nghỉ hưu, thuộc Hội đồng Giám mục Brazil, từ năm 2019. Đức cha nói rằng giám mục về hưu là “một món quà cho Giáo hội, vì nghỉ hưu là một cơ hội để tái tạo cuộc sống, một cách thức mới để làm giám mục”.

Theo Giáo luật (402,2), Hội đồng Giám mục “phải cố gắng cung cấp sự hỗ trợ thích hợp và xứng đáng cho giám mục nghỉ hưu, để ý trước tiên tới nghĩa vụ đầu tiên của giáo phận mà giám mục ấy đã phục vụ”.

Ủy ban Giám mục nghỉ hưu được Hội đồng Giám mục Brazil thành lập năm 2011, với nhiệm vụ nâng đỡ và trợ giúp các giám mục hưu trí. Ngoài Đức cha chủ tịch Bíasin, Ủy ban còn có hai giám mục nghỉ hưu khác. Từ khi được thành lập, Ủy ban đã củng cố các liên lạc giữa các giám mục hưu trí, tổ chức các cuộc gặp gỡ ở cấp toàn quốc, thăng tiến thông tin trao đổi giữa các vị với nhau. Cuộc gặp gỡ toàn quốc lần thứ 5 trong chiều hướng này đã diễn ra hồi tháng Chín năm 2019, tại Trung tâm Văn hóa truyền giáo ở thủ đô Brasilia.

Vì đại dịch Covid-19 nên cuộc gặp gỡ toàn quốc lần thứ 6, lẽ ra tiến hành hồi năm ngoái, nhưng được dời lại đến năm nay. Ủy ban cũng dự kiến các cuộc gặp gỡ giám mục nghỉ hưu theo các miền khác nhau, và lần này dưới dạng trực tuyến, về đề tài: “Vai trò của giám mục về hưu trong một Giáo hội đồng hành, dưới ánh sáng Đại hội Giáo hội tại Mỹ châu Latinh và Caraibí, cũng như Thượng Hội đồng Giám mục sắp tới”, sẽ nhóm vào năm 2023.

Giáo hội Công giáo tại Brazil hiện có khoảng 145 triệu tín hữu Công giáo, chiếm 79% dân số toàn quốc, thuộc 48 tổng giáo phận, 220 giáo phận và 8 giám hạt, và toàn nước được chia thành 18 giáo miền.

(Aica.org 17-9-2021, Fides 20-8-2021)